Spółdzielczy żywioł
Spółdzielczy żywioł - Jedną z przyczyn żywiołowego rozwoju spółdzielczości kredytowej na terenie powiatu limanowskiego w początkach XX wieku była chęć stworzenia warunków do unowocześnienia gospodarki rolnej, rzemiosła i handlu oraz dążenie do przeciwstawienia się pożyczkom udzielanym na lichwiarskie procenty.
Sprzyjał temu dekret Cesarza Austriackiego Franciszka I z roku 1870, przyznający Galicji autonomię, która pozwalała na zakładanie stowarzyszeń i organizacji o charakterze kulturalnym, społecznym i gospodarczym. Dzięki temu w wielu galicyjskich miejscowościach powstawały kółka rolnicze, straże pożarne oraz spółki oszczędnościowo-pożyczkowe. W Limanowej spółką taką było Towarzystwo Zaliczkowe i Ochrony Własności Ziemskiej, powstałe w roku 1877. Miało ono swą siedzibę w istniejącym do dziś, reprezentacyjnym budynku przy ul Matki Boskiej Bolesnej 15.
Z usług tego Towarzystwa korzystali najczęściej rzemieślnicy, handlarze, właściciele ziemscy i dzierżawcy oraz pracownicy umysłowi. O potrzebie istnienia tego rodzaju instytucji kredytowej świadczył najlepiej wzrost liczby jej członków. Działające w Limanowej Towarzystwo Zaliczkowe i Ochrony Własności Ziemskiej w roku 1878 liczyło 389 członków, a w roku 1900 ich ilość wzrosła do 1599. Udzielane przez Towarzystwo kredyty były oprocentowane początkowo na 12, a potem na 8 procent. Przeznaczano je głównie na zakup ziemi, spłaty rodzinne, budowę domów i budynków gospodarczych, zakup inwentarza i zakładanie sklepów.
Warto dodać, że Towarzystwo Zaliczkowe nie było jedyną spółdzielnią kredytową na terenie Limanowej. Istniała tu także, od roku 1908, Spółka Oszczędności i Pożyczek, obejmująca swą działalnością Starą Wieś, Mordarkę, Sowliny i Lipowe.
Początek XX wieku był okresem powstawania i rozwoju spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych, zwanych Kasami Stefczyka. Zakładano je w wielu wsiach powiatu limanowskiego. Oto wykaz tych spółdzielni, sporządzony w układzie alfabetycznym (według nazw miejscowości):
Wykaz ten świadczy wymownie o tym, że przełom wieków XIX i XX (lata 1896-1910) oraz połowa lat dwudziestych XX wieku były czasem żywiołowego rozwoju spółdzielczości kredytowej (Kas Stefczyka) na terenie powiatu limanowskiego. Działalność tych spółdzielni była wówczas wspierana przez inteligencję i duchowieństwo.
Limanowska Kasa Stefczyka zdobyła popularność szczególnie wśród okolicznej ludności wiejskiej, która potrafiła docenić zasługi Kasy dla podniesienia ogólnego poziomu życia rolników oraz kultury rolnej. Udzielane rolnikom pożyczki służyły miejscowej ludności oraz umożliwiały mieszkańcom wsi przetrwanie okresów kryzysowych. Spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe wspierały też działalność społeczno-kulturalną miejscowej ludności.
Potem, w związku z wydarzeniami historycznymi i przemianami politycznymi oraz społeczno-gospodarczymi, powstała na początku XX wieku spółdzielczość oszczędnościowo-pożyczkowa przeżywała trudne okresy
i ulegała licznym przemianom organizacyjnym. Mimo to idea tkwiąca u podstaw tej działalności była i jest wciąż żywa. Przekonuje nas o tym gospodarcza i społeczna rola Banków Spółdzielczych, kontynuujących obecnie najlepsze tradycje, wywodzące się z czasu narodzin wiejskiej spółdzielczości kredytowej.
W artykule wykorzystano informacje zawarte w opracowaniu autorstwa Szczepana Świątka, „Miasto w latach 1918-1939, Życie gospodarcze”, s.472- 476, w: Limanowa, Dzieje miasta, tom I, 1565-1945, wyd. „Secesja”, Kraków 1999. Źródło: Spis Spółdzielni na 1 stycznia 1934 roku, Warszawa 1935 oraz zespół akt Rady Spółdzielczej w Warszawie (AAN w Warszawie).
Jerzy Bogacz
Z usług tego Towarzystwa korzystali najczęściej rzemieślnicy, handlarze, właściciele ziemscy i dzierżawcy oraz pracownicy umysłowi. O potrzebie istnienia tego rodzaju instytucji kredytowej świadczył najlepiej wzrost liczby jej członków. Działające w Limanowej Towarzystwo Zaliczkowe i Ochrony Własności Ziemskiej w roku 1878 liczyło 389 członków, a w roku 1900 ich ilość wzrosła do 1599. Udzielane przez Towarzystwo kredyty były oprocentowane początkowo na 12, a potem na 8 procent. Przeznaczano je głównie na zakup ziemi, spłaty rodzinne, budowę domów i budynków gospodarczych, zakup inwentarza i zakładanie sklepów.
Warto dodać, że Towarzystwo Zaliczkowe nie było jedyną spółdzielnią kredytową na terenie Limanowej. Istniała tu także, od roku 1908, Spółka Oszczędności i Pożyczek, obejmująca swą działalnością Starą Wieś, Mordarkę, Sowliny i Lipowe.
Początek XX wieku był okresem powstawania i rozwoju spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych, zwanych Kasami Stefczyka. Zakładano je w wielu wsiach powiatu limanowskiego. Oto wykaz tych spółdzielni, sporządzony w układzie alfabetycznym (według nazw miejscowości):
- Dobra - Kasa Oszczędnościowo-Pożyczkowa założona w roku 1896,
- Jurków - Kasa Stefczyka założona w roku 1924,
- Kamienica - Kasa Stefczyka założona w roku 1902,
- Łososina Górna - Kasa Stefczyka założona w roku 1911,
- Łukowica - Kasa Stefczyka założona w roku 1899,
- Męcina - Kasa Stefczyka założona w roku 1910,
- Mordarka - Kasa Stefczyka założona w roku 1925,
- Mstów - Kasa Stefczyka założona w roku 1925,
- Mszana Dolna - Kasa Stefczyka założona w roku 1909,
- Niedźwiedź - Kasa Stefczyka założona w roku 1906,
- Olszówka - Kasa Stefczyka założona w roku 1908,
- Przyszowa - Kasa Stefczyka założona w roku 1909,
- Sadek - Kasa Stefczyka założona w roku 1925,
- Szczyrzyc - Kasa Stefczyka założona w roku 1899,
- Tymbark – Kasa Stefczyka założona w roku 1905,
- Ujanowice – Kasa Stefczyka założona w roku 1909.
Wykaz ten świadczy wymownie o tym, że przełom wieków XIX i XX (lata 1896-1910) oraz połowa lat dwudziestych XX wieku były czasem żywiołowego rozwoju spółdzielczości kredytowej (Kas Stefczyka) na terenie powiatu limanowskiego. Działalność tych spółdzielni była wówczas wspierana przez inteligencję i duchowieństwo.
Limanowska Kasa Stefczyka zdobyła popularność szczególnie wśród okolicznej ludności wiejskiej, która potrafiła docenić zasługi Kasy dla podniesienia ogólnego poziomu życia rolników oraz kultury rolnej. Udzielane rolnikom pożyczki służyły miejscowej ludności oraz umożliwiały mieszkańcom wsi przetrwanie okresów kryzysowych. Spółdzielnie oszczędnościowo-pożyczkowe wspierały też działalność społeczno-kulturalną miejscowej ludności.
Potem, w związku z wydarzeniami historycznymi i przemianami politycznymi oraz społeczno-gospodarczymi, powstała na początku XX wieku spółdzielczość oszczędnościowo-pożyczkowa przeżywała trudne okresy
i ulegała licznym przemianom organizacyjnym. Mimo to idea tkwiąca u podstaw tej działalności była i jest wciąż żywa. Przekonuje nas o tym gospodarcza i społeczna rola Banków Spółdzielczych, kontynuujących obecnie najlepsze tradycje, wywodzące się z czasu narodzin wiejskiej spółdzielczości kredytowej.
W artykule wykorzystano informacje zawarte w opracowaniu autorstwa Szczepana Świątka, „Miasto w latach 1918-1939, Życie gospodarcze”, s.472- 476, w: Limanowa, Dzieje miasta, tom I, 1565-1945, wyd. „Secesja”, Kraków 1999. Źródło: Spis Spółdzielni na 1 stycznia 1934 roku, Warszawa 1935 oraz zespół akt Rady Spółdzielczej w Warszawie (AAN w Warszawie).
Jerzy Bogacz
