Działaczka społeczna i gospodarcza
Była kobieta niezwykłą, bo w czasach jej młodości niewiele było pań poświęcających się działalności społecznej i gospodarczej. Urodziła się 21 stycznia 1866 roku w podkrakowskich Dębnikach jako córka Jana Józefa Kalasantego Russockiego (około 1807 – 1879 ) - członka Rady i Wydziału Powiatowego w Limanowej w latach 1879-1883 oraz i Marianny z Żuławskich z Szyku. (1831-1894)
W roku 1884, gdy majątek w Szyku został sprzedany Towarzystwu Zaliczkowemu, przeprowadziła się wraz z matką do Limanowej. Przez pewien czas mieszkały tu w siedzibie wspomnianego Towarzystwa - pałacyku „Pod Pszczółką”, zbudowanym na początku XX wieku. (Obecnie ul. Matki Boskiej Bolesnej 15). Wkrótce sama rozpoczęła pracę w Towarzystwie Zaliczkowym, a w roku 1894 znalazła się w grupie miejscowych działaczy gospodarczych, którzy postanowili poszerzyć zakres działalności tego Towarzystwa, przekształcając je w Towarzystwo Zaliczkowe i Ochrony Własności Ziemskiej. W latach 1905 - 1938 była dyrektorką tej spółdzielni kredytowej, przyczyniając się - między innymi poprzez udzielanie dogodnych kredytów - do umocnienia gospodarstw rolnych i rozwoju kultury gospodarowania. W protokole z posiedzenia Komisji Rewizyjnej, które odbyło się 8 lutego 1929 roku znalazły się wyrazy uznania dla pani Marii Russockiej - pełniącej wówczas funkcję dyrektora – za jej działalność, której wynikiem był silny przyrost członków Towarzystwa Zaliczkowego, wzrost kapitału i wkładek oszczędnościowych.
Była też współzałożycielką Stowarzyszenia Pomocy Przemysłowej, utworzonego w Limanowej 4 grudnia 1904, afiliowanego przy Lidze Pomocy Przemysłowej we Lwowie. W stowarzyszeniu tym pełniła rolę wiceprezesa, dzieląc tę funkcję z Zelmą Hammerschlag - żoną znanego limanowskiego adwokata Jonasa Hammerschlaga.
Pełniąc ważne funkcje w spółdzielczości Bankowej znajdowała jeszcze czas na działalność społeczną i patriotyczną. Po roku była 1914 była założycielką i przewodniczącą limanowskiego Koła - powstałej w roku 1913 - Ligi Kobiet Polskich, która w Galicji działała jako Liga Kobiet Naczelnego Komitetu Narodowego. Marię Russocką widzimy też na fotografiach dokumentujących działalność pań zrzeszonych w Katolickim Stowarzyszeniu „Przyjaźń”, skupiającym limanowskich mieszczan. Doceniając rozwój oświaty i czytelnictwa, w latach międzywojennych, wspólnie z Eugenią Wolf, prowadziła Bibliotekę Miejską Towarzystwa Szkoły Ludowej, która mieściła się wówczas w budynku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, sąsiadującego z siedzibą Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej.
Podczas I wojny światowej Maria Russocka dała wyraz swej postawie patriotycznej, wspierając czynnie Legiony Polskie Józefa Piłsudskiego i zakładając w Łososinie Górnej ochronkę dla dzieci poległych Legionistów.
Z jej wypowiedzi zapisanych w protokołach z posiedzeń Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej wynika, że wiele trudu i serca poświęciła sprawom gospodarczym powiatu, a dobro ogółu przedkładała ponad interesy własne. W latach międzywojennych odznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Niepodległości. W uzasadnieniu przyznania tego odznaczenia pisano: Oddana sprawie niepodległości, nieuznająca żadnych kompromisów, ideowa, bezinteresowna, oddająca cale swe życie służbie narodowo-społecznej. Maria Russocka uhonorowana została także dyplomem uznania przyznanym jej przez Zarząd Główny Związku Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych RP w Warszawie.
W 1938 przeniosła się z Limanowej z powrotem do Szyku, odkupionego przez nią od Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej. W zarządzie tego Towarzystwa działała jednak nadal. Jeszcze do marca 1944 roku wchodziła w skład Zarządu Banku Spółdzielczego w Limanowej, który powstał w listopadzie 1941 roku z połączenia Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej z Kasą Stefczyka.
Po zakończeniu II wojny światowej, w następstwie reformy rolnej, została wygnana z rodzinnego majątku i zamieszkała w trudnych warunkach u obcych ludzi. Potem zaopiekowała się nią rodzina Pietrzykowskich z Katowic. Była z tą rodzina spowinowacona, gdyż jej siostra Maria Amalia (1856-1925) wyszła za mąż za Konstantego Edwarda Pietrzykowskiego (1834?-1912).
Maria Zofia Russocka - osoba niezwykle zasłużona dla gospodarczego rozwoju powiatu limanowskiego i spółdzielczości kredytowej - zmarła 29 listopada 1947 roku w Katowicach, ale pochowano ją w grobowcu rodziny Marsów na cmentarzu parafialnym w Limanowej - mieście, z którym tak bardzo była związana przez wiele lat swego życia i działalności społecznej.
Źródła:
Limanowa. Dzieje Miasta, Tom I. 1565-1945, s.373,481.
Jerzy Bogacz, Z historycznego skarbca, Limanowa 2012, s. 30, 32, 37, 41, 44, 51, 120-121.
Tomasz Lenczewski, Russoccy herbu Zadora. Zarys monografii rodu, Oficyna Wydawnicza Auditor, Warszawa 2005, s.127-131, 167.
Halina Matras, Stulecie biblioteki. Początki działalności biblioteki publicznej w Limanowej, „Almanach Ziemi Limanowskiej”, nr 1. Lato 2000, s.5.
Jerzy Bogacz
Była też współzałożycielką Stowarzyszenia Pomocy Przemysłowej, utworzonego w Limanowej 4 grudnia 1904, afiliowanego przy Lidze Pomocy Przemysłowej we Lwowie. W stowarzyszeniu tym pełniła rolę wiceprezesa, dzieląc tę funkcję z Zelmą Hammerschlag - żoną znanego limanowskiego adwokata Jonasa Hammerschlaga.
Pełniąc ważne funkcje w spółdzielczości Bankowej znajdowała jeszcze czas na działalność społeczną i patriotyczną. Po roku była 1914 była założycielką i przewodniczącą limanowskiego Koła - powstałej w roku 1913 - Ligi Kobiet Polskich, która w Galicji działała jako Liga Kobiet Naczelnego Komitetu Narodowego. Marię Russocką widzimy też na fotografiach dokumentujących działalność pań zrzeszonych w Katolickim Stowarzyszeniu „Przyjaźń”, skupiającym limanowskich mieszczan. Doceniając rozwój oświaty i czytelnictwa, w latach międzywojennych, wspólnie z Eugenią Wolf, prowadziła Bibliotekę Miejską Towarzystwa Szkoły Ludowej, która mieściła się wówczas w budynku Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, sąsiadującego z siedzibą Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej.
Podczas I wojny światowej Maria Russocka dała wyraz swej postawie patriotycznej, wspierając czynnie Legiony Polskie Józefa Piłsudskiego i zakładając w Łososinie Górnej ochronkę dla dzieci poległych Legionistów.
Z jej wypowiedzi zapisanych w protokołach z posiedzeń Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej wynika, że wiele trudu i serca poświęciła sprawom gospodarczym powiatu, a dobro ogółu przedkładała ponad interesy własne. W latach międzywojennych odznaczona została Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem Niepodległości. W uzasadnieniu przyznania tego odznaczenia pisano: Oddana sprawie niepodległości, nieuznająca żadnych kompromisów, ideowa, bezinteresowna, oddająca cale swe życie służbie narodowo-społecznej. Maria Russocka uhonorowana została także dyplomem uznania przyznanym jej przez Zarząd Główny Związku Spółdzielni Rolniczych i Zarobkowo-Gospodarczych RP w Warszawie.
W 1938 przeniosła się z Limanowej z powrotem do Szyku, odkupionego przez nią od Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej. W zarządzie tego Towarzystwa działała jednak nadal. Jeszcze do marca 1944 roku wchodziła w skład Zarządu Banku Spółdzielczego w Limanowej, który powstał w listopadzie 1941 roku z połączenia Towarzystwa Zaliczkowego i Ochrony Własności Ziemskiej z Kasą Stefczyka.
Po zakończeniu II wojny światowej, w następstwie reformy rolnej, została wygnana z rodzinnego majątku i zamieszkała w trudnych warunkach u obcych ludzi. Potem zaopiekowała się nią rodzina Pietrzykowskich z Katowic. Była z tą rodzina spowinowacona, gdyż jej siostra Maria Amalia (1856-1925) wyszła za mąż za Konstantego Edwarda Pietrzykowskiego (1834?-1912).
Maria Zofia Russocka - osoba niezwykle zasłużona dla gospodarczego rozwoju powiatu limanowskiego i spółdzielczości kredytowej - zmarła 29 listopada 1947 roku w Katowicach, ale pochowano ją w grobowcu rodziny Marsów na cmentarzu parafialnym w Limanowej - mieście, z którym tak bardzo była związana przez wiele lat swego życia i działalności społecznej.
Źródła:
Limanowa. Dzieje Miasta, Tom I. 1565-1945, s.373,481.
Jerzy Bogacz, Z historycznego skarbca, Limanowa 2012, s. 30, 32, 37, 41, 44, 51, 120-121.
Tomasz Lenczewski, Russoccy herbu Zadora. Zarys monografii rodu, Oficyna Wydawnicza Auditor, Warszawa 2005, s.127-131, 167.
Halina Matras, Stulecie biblioteki. Początki działalności biblioteki publicznej w Limanowej, „Almanach Ziemi Limanowskiej”, nr 1. Lato 2000, s.5.
Jerzy Bogacz
