Finanse po śmierci to temat trudny dla każdego z nas. Na co dzień nie zastanawiamy się nad tym, co stanie się w takiej sytuacji z naszymi pieniędzmi zgromadzonymi na koncie. Jednak musimy mieć świadomość, że składając w banku odpowiednie dyspozycje, już dziś sami możemy zarządzać tymi środkami.
Pełnomocnictwo
Posiadacz rachunku bankowego posiadający pełną zdolność do czynności prawnych może udzielić pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem innej osobie fizycznej posiadającej pełną zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnikiem Posiadacza rachunku bankowego może być osoba fizyczna będąca rezydentem bądź nierezydentem*.
Pełnomocnik realizuje dyspozycje płatnicze zgodnie z udzielonym mu pełnomocnictwem, tj.:
1. pełnomocnictwo rodzajowe – pełnomocnik ma prawo do działania w takim zakresie jak Posiadacz rachunku,
2. pełnomocnictwo szczególne – pełnomocnik ma prawo do dysponowania rachunkiem wyłącznie w zakresie określonym w treści pełnomocnictwa przez Posiadacza rachunku, np. wyłącznie przy użyciu karty.
Pełnomocnictwo nie może obejmować:
-
wypowiedzenia lub zmiany Umowy;
-
wydania dyspozycji zapisu na wypadek śmierci;
-
udzielania dalszych pełnomocnictw;
-
składania wniosków o kredyt odnawialny w rachunku;
-
zawierania w imieniu i na rzecz Posiadacza rachunku Umowy kredytu odnawialnego dla Posiadacza rachunku oszczędnościowo – rozliczeniowego;
-
składania wniosków o wydawanie kart debetowych do rachunku;
-
składania wniosków o usługę bankowości elektronicznej oraz telefonicznej.
W przypadku rachunku wspólnego, pełnomocnictwo ustanawiane jest na podstawie dyspozycji wszystkich współposiadaczy łącznie. Pełnomocnictwo może być w każdej chwili zmienione lub odwołane przez Posiadacza rachunku na podstawie pisemnej dyspozycji. Pełnomocnictwo do dysponowania środkami na rachunku wspólnym może być zmienione wyłącznie na podstawie dyspozycji wszystkich współposiadaczy, natomiast odwołane na podstawie dyspozycji przynajmniej jednego ze współposiadaczy. Istotną rzeczą jest to, że pełnomocnictwo funkcjonuje tylko za życia właściciela rachunku.
Należy pamiętać, że pełnomocnictwo wygasa z chwilą:
-
śmierci Posiadacza rachunku lub pełnomocnika;
-
upływu terminu, na jakie zostało udzielone;
-
odwołania pełnomocnictwa przez Posiadacza rachunku;
-
rozwiązania lub wygaśnięcia Umowy rachunku bankowego, do którego pełnomocnictwo było udzielone.
Zgodnie z przepisami prawa, a dokładniej art. 101 § 2 Kodeksu Cywilnego, pełnomocnictwo do rachunku bankowego co do zasady wygasa wraz ze śmiercią posiadacza rachunku bankowego lub osoby, na rzecz której udzielono pełnomocnictwa. Oznacza to, że wszelkie udzielone przez właściciela rachunku pełnomocnictwa, związane z prowadzeniem rachunku, przestają obowiązywać.
W praktyce oznacza to, że pełnomocnik traci wszelkie uprawnienia do składania w banku dyspozycji dotyczących rachunku, w tym również do dokonywania wypłat środków z rachunku.
Bankowy zapis na wypadek śmierci /DWNŚ/
Zgodnie z treścią art. 56 ust. 1 ustawy – prawo bankowe, posiadaczowi rachunku bankowego (oszczędnościowego, oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej) przysługuje możliwość złożenia bankowi polecenia realizacji wypłaty określonej sumy pieniężnej z rachunku bankowego po śmierci jego posiadacza na rzecz wskazanej przez niego osoby lub osób. Czynność ta jest powszechnie nazywana Dyspozycją Wkładem na Wypadek Śmierci. Musi być ona wykonana w formie pisemnego oświadczenia.
Beneficjentami dyspozycji mogą być małżonek posiadacza rachunku, a także wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki) lub rodzeństwo posiadacza. Takie ujęcie oznacza, że krąg beneficjentów jest bardzo ograniczony. Nie jest więc możliwe złożenie dyspozycji przykładowo na korzyść osoby spoza najbliższej rodziny, czy na rzecz osoby prawnej.
Beneficjent dyspozycji wkładem na wypadek śmierci musi zostać precyzyjnie określony przez posiadacza rachunku bankowego, aby nie było jakichkolwiek wątpliwości co do osoby, na rzecz której dyspozycja winna zostać zrealizowana. Wystarczające powinno być wskazanie jego imienia i nazwiska, stopnia pokrewieństwa, miejsca zamieszkania, numeru PESEL lub dowodu osobistego.
Posiadacz rachunku bankowego ma możliwość ustalenia kwoty dyspozycji na różne sposoby. Może określić wysokość dyspozycji jako całość kwoty pieniężnej znajdującej się na jego rachunku w chwili śmierci, albo w chwili dokonywania dyspozycji, alternatywnie jako określony procent tej kwoty bądź jako precyzyjnie określoną kwotę w wysokości nominalnej. Trzeba jednak wskazać, że kwota wypłaty, bez względu na liczbę wydanych dyspozycji, nie może być wyższa, niż równowartość dwudziestokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, ogłaszanego przez Prezesa GUS za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (art. 56 ust. 2 ustawy – prawo bankowe).
Z dniem złożenia dyspozycji bankowego zapisu na wypadek śmierci, Posiadacz rachunku ma obowiązek poinformowania o jej treści osób wskazanych w dyspozycji. Ponadto, posiadacz rachunku bankowego w każdej chwili jest władny zmodyfikować treść swojej dyspozycji – zmienić jej wysokość lub całkowicie odwołać polecenie. Oświadczenie o zmianie lub odwołaniu dyspozycji odbywa się w takiej samej formie, jak jej ustanowienie – poprzez złożenie bankowi pisemnego oświadczenia woli.
Należy przy tym zaznaczyć, że do wypłaty środków pieniężnych z tytułu Dyspozycji Wkładem na Wypadek Śmierci dochodzi dopiero po śmierci posiadacza rachunku. Beneficjent dyspozycji nie może zatem domagać się jej realizacji jeszcze za życia posiadacza rachunku bankowego.
Co istotne, zgodnie z treścią art. 56 ust. 4 ustawy – prawo bankowe, suma pieniędzy wypłacona beneficjentowi Dyspozycji Wkładem na Wypadek Śmierci nie wchodzi w skład spadku po posiadaczu rachunku. Kwota otrzymywana przez beneficjenta nie podlega zatem dziedziczeniu na zasadach ogólnych. Nabywa on więc określoną przez posiadacza rachunku kwotę pieniężną bez konieczności wszczynania postępowania sądowego o stwierdzenie nabycia spadku lub wizyty u notariusza, w celu uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia.
Należy jednak zaznaczyć, że aby doszło do realizacji Dyspozycji Wkładem na Wypadek Śmierci, w pierwszej kolejności na rachunku bankowym zmarłego musi oczywiście znajdować się odpowiednia kwota pieniędzy, która będzie mogła być wypłacona i przeznaczona na poczet realizacji dyspozycji. Bank nie jest bowiem zobowiązany do finansowania realizacji polecenia zapłaty z własnych środków, jeśli majątek posiadacza nie wystarcza na pokrycie realizacji dyspozycji.
Bank jest obowiązany przy zawieraniu umowy rachunku, poinformować w sposób zrozumiały dla posiadacza rachunku o możliwości wydania przez niego Dyspozycji Wkładem na Wypadek Śmierci.
W przypadku powzięcia przez bank wiarygodnej informacji o śmierci posiadacza rachunku, który wydał Dyspozycję Wkładem na Wypadek Śmierci, bank jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić wskazane przez posiadacza rachunku osoby o możliwości wypłaty określonej kwoty. Bankowy zapis na wypadek śmierci nie ma zastosowania przy rachunkach wspólnych, rachunkach osób małoletnich i ubezwłasnowolnionych.
Podsumowując:
-
Pełnomocnictwo funkcjonuje za życia właściciela rachunku
-
Dyspozycja Wkładem na Wypadek Śmierci działa dopiero po śmierci właściciela rachunku
Warto pamiętać!
-
Po śmierci właściciela rachunku umowa rachunku bankowego osoby fizycznej wygasa z dniem potwierdzenia zgonu, ale zgromadzone na nim środki pozostaną.
-
Spadkobiercy mogą wypłacić pieniądze po stwierdzeniu nabycia spadku przez okazanie prawomocnego postanowienia sądu o nabyciu spadku lub poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez notariusza.
-
Dyspozycję na Wypadek Śmierci można zrealizować od razu po śmierci właściciela konta przez osobę, na którą została wystawiona. Dyspozycja ta nie wchodzi do masy spadkowej i pozwala na szybsze wypłacenie pieniędzy z konta zmarłego.
-
Z konta zmarłej osoby można także wypłacić pieniądze na pokrycie kosztów pogrzebu, ale po spełnieniu określonych warunków. Zwrot kosztów pogrzebu również nie wchodzi do spadku po zmarłym.
-
Bank nie zabiera żadnych pieniędzy po śmierci właściciela konta.
Przydatne dokumenty:
Opracowano na podstawie:
-
Rzecznik finansowy: https://rf.gov.pl/
-
Ustawa Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 r.
-
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny